Karaciğer yağlanması, tıbbi adıyla hepatik steatoz, karaciğer hücrelerinde aşırı yağ birikmesi durumudur. Normalde karaciğerde az miktarda yağ bulunur; ancak fazla yağ birikimi, zamanla ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Karaciğer, insan vücudundaki en büyük ikinci organdır ve besinlerin işlenmesine, zararlı maddelerin temizlenmesine yardımcı olur. Ancak karaciğerdeki yağ oranının artması, karaciğerde iltihaba neden olarak organa zarar verebilir ve yara dokusu oluşumuna yol açabilir. İlerlemiş vakalarda bu durum, karaciğer yetmezliğine kadar gidebilir.
Karaciğer yağlanması, nedenine bağlı olarak iki ana gruba ayrılır. Aşırı alkol tüketimi sonucu gelişen yağlanmaya alkole bağlı karaciğer yağlanması (AFLD), alkol kullanmayan veya az miktarda tüketen bireylerdeki yağlanmaya ise alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması (NAFLD) denir.
Bazı hastalarda, yağlanma sonucu karaciğerde skar dokusu oluşabilir ve buna karaciğer fibrozu denir. Ağır fibrozu olan bireylerde, bu durum siroza dönüşebilir ve siroz sonucunda organ yetmezliği gelişebilir.
NAFLD olan bireylerde daha ilerlemiş bir tablo olarak alkolsüz steatohepatit (NASH) görülebilir. Bu durumda karaciğer, yüksek alkol kullanımına bağlı hasara benzer şekilde zarar görür ve hastalık karaciğer yetmezliğine yol açabilir.
Karaciğer Yağlanması Neden Olur?
Karaciğer yağlanması, vücutta fazla yağ üretildiğinde veya üretilen yağ düzgün şekilde parçalanmadığında ortaya çıkar. Bu fazla yağ, karaciğer hücrelerinde depolanır ve burada birikerek hastalığa yol açar.
Bu yağ birikiminin yaygın sebeplerinden biri aşırı alkol tüketimidir. Bunun dışında obezite, yüksek kan şekeri, insülin direnci ve yüksek kolesterol de karaciğer yağlanmasını tetikleyebilir.
Ayrıca daha az görülen durumlar arasında hızlı kilo kaybı, Hepatit C gibi enfeksiyonlar, bazı ilaçlar, toksinlere maruz kalma ve genetik yatkınlık sayılabilir.
Karaciğer Yağlanması Belirtileri Nelerdir?
Çoğu vakada, karaciğer yağlanması belirgin bir semptom vermez. Ancak karnın sağ üst kısmında ağrı ve yorgunluk gibi belirtiler bazı hastalarda görülebilir.
Daha nadir vakalarda ise ciltte kaşıntı, kızarıklık ve pullanma gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Bu tür belirtiler fark edildiğinde doktora başvurulması önemlidir. Sirozun belirtileri ise iştah kaybı, kilo kaybı, halsizlik, sararma, burun kanaması, karın ve bacaklarda şişme, kafa karışıklığı gibi semptomlar içerebilir.
Karaciğer Yağlanması Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis için doktor, öncelikle hastanın tıbbi geçmişini öğrenir ve fiziki muayene yapar. Gerekli görülürse ALT ve AST testleri ile karaciğer enzim değerleri incelenebilir.
Ultrason, BT veya MR gibi görüntüleme yöntemleri yağ birikimini değerlendirmekte kullanılır. Fibroscan veya elastografi gibi testler ise karaciğer sertliğini ve yara dokusunu incelemek için yapılabilir. Kesin tanı için karaciğer biyopsisi ile dokudan örnek alınarak analiz yapılır.
Karaciğer Yağlanması Tedavisi
Şu anda karaciğer yağlanması için doğrudan bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak yaşam tarzında yapılan değişiklikler çoğu vakada iyileşme sağlayabilir. Bu değişiklikler arasında alkolün sınırlanması, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yer alır.
İlerlemiş vakalarda doktor tarafından ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahale önerilebilir. Siroz gibi durumlarda, organ nakline ihtiyaç duyulabilir.
Karaciğer Yağlanması Evreleri Nelerdir?
Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması dört evrede incelenir:
- Evre: Yağlanma başlamış fakat hasar yoktur.
- Evre: Karaciğerde hasar oluşmaya başlar.
- Evre: Yağlanma ilerlemiş ve dokular sertleşmeye başlamıştır.
- Evre: Karaciğerin ciddi hasar aldığı, siroza ilerlemiş evredir.
Karaciğer Yağlanması Nasıl Önlenir?
Karaciğer sağlığını korumak için düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve ideal kiloda kalmak önemlidir. Doymuş ve trans yağların alımı azaltılmalı, bitki ağırlıklı ve yağ oranı düşük bir diyet benimsenmelidir. Rafine şeker, işlenmiş gıdalar ve alkol tüketimi sınırlanmalıdır.
